Gleba jest łącznikiem między światem mineralnym, zwierzęcym i roślinnym, i odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu jakości wody i powietrza. Należy zatem nauczyć się ją rozpoznawać, ale i szanować, gdyż stanowi ona nieodnawialny zasób przyrody. Jeśli przyjmiemy, że tworzenie struktury gleby trwało około 1000 lat, to wystarczy zaledwie dziesięciu lat złych praktyk rolniczych, aby ją zniszczyć.

Skład gleby

Życie w glebie mierzone jest w skali mikroskopowej. Kilkadziesiąt centymetrów gleby jest miejscem intensywnej aktywności biologicznej. Każdy element w glebie ma do odegrania pewną rolę w produkcji i przemianie całej materii organicznej, którą tworzą żywe istoty.

Gleba składa się z różnych komponentów:

• 10% do 40% stanowi faza gazowa: azot, tlen, dwutlenek węgla i para wodna
• 10% do 40% stanowi woda, w której rozpuszczone są związki mineralne
• 35% to związki mineralne
• 15% to związki organiczne

Udział każdego komponentu zmienia się w zależności od warunków klimatycznych i charakteru gleby.

Rolą związków mineralnych i organicznych w glebie jest filtrowanie, i magazynowanie składników odżywczych oraz wody, co pozwala uniknąć strat tych elementów przez wymywanie i parowanie.

Związki organiczne to tak zwana próchnica oraz kilka kategorii organizmów, takich jak: bakterie, grzyby i owady. Podobnie jak związki mineralne pełnią one rolę filtracyjną i magazynującą. Ale mają również zdolność do przemieniania i tworzenia nowych składników odżywczych, pigmentów, substancji hormonalnych i „antybiotyków”, które będą uczestniczyć we wzroście roślin i ich odporności na patogeny.

Różne rodzaje gleby

Istnieją 4 główne rodzaje gleby. Każda z nich ma swoje właściwości i wymaga dostosowanego rolnictwa i odpowiednich upraw.

Gleba gliniasta

Jest to ciężka gleba o dużej zawartości gliny. Przyjmuje się, że żyzna gleba zawiera 15-25% gliny. Charakter gleby gliniastej zmienia się wraz z porami roku, jest lepka w zimie i spękana w okresach suchych.

Jej zdolność do zatrzymywania wody i składników odżywczych sprawia, że jest to najlepsza gleba ogrodowa.

Wskazówka: Siej nawozy zielone, mulczuj i regularnie dodawaj kompost, aby rozluźnić glebę gliniastą. Z drugiej strony unikaj na początku dodawania piasku. Ryzykujesz tym, że twoja gleba może zamienić się w beton!

Gleba mułowa

Gleba mułowa jest bogata i żyzna, ale pozostaje krucha ze względu na brak gliny (mniej niż 10%) i piasku. Jest również podatna na erozję. Głównie tworzy się na terenach zalewanych wodami. Jedną z odmian gleby mułowej jest gleba mułowo-torfowa. Przy braku odpowiedniego napowietrzania na jej powierzchni tworzy się nieprzepuszczalna dla wody skorupa.

Wskazówka: gleba mułowo-torfowa powinna być regularnie napowietrzana i przykrywana organiczną ściółką, aby nie doprowadzić do jej przesuszenia. Wysiewanie zielonego nawozu pomiędzy poszczególnymi uprawami jest również rozwiązaniem przeciwko tworzeniu się tej skorupy.

Gleba piaszczysta

Jest to lekka gleba, która jest łatwa w obróbce. Jest ona przepuszczalna dla wody i powietrza, dzięki czemu wiosną szybko się nagrzewa. Z drugiej strony nie zatrzymuje wody i składników odżywczych, przez co szybko ubożeje i ma tendencję do przesuszania się latem. Dlatego w sezonie należy podlewać ją bardzo regularnie niewielkimi ilościami wody.

Wskazówka: Pamiętaj o regularnym nawożeniu gleby piaszczystej, aby zapobiec jej zubożeniu przez uprawy.

Gleba kredowa (gliniasto-wapienna)

Ten rodzaj gleby podstawowej jest łatwo rozpoznawalny dzięki białawemu kolorowi. Przez wielu ogrodników uważana jest za najgorszą kategorię, gdyż ma tendencję do szybkiego wysychania latem z tworzeniem charakterystycznych pęknięć. Obecność gliny sprawia, że przy wilgotnej pogodzie gleba jest lepka i zbita.

Kredowa gleba ma również tendencję do kumulowania i nie pozwala na obieg niektórych składników odżywczych, takich jak żelazo, powodując żółknięcie liści (chloroza).

Wskazówka: Aby poprawić charakter gleby gliniasto-wapiennej dodaj materię organiczną, siejąc zielony nawóz lub dodając kompost. Nie należy stosować nawozów bogatych w wapno, ponieważ ten rodzaj gleby zawiera już od 10 do 30% węglanu wapnia.

Jak poznać charakter swojej gleby?

Powiedz mi, jaka jest natura twojej gleby, a powiem ci, co w niej rośnie… Często próbujemy zmienić naszą glebę, aby wyrosły na niej rośliny, które chcemy. Powinniśmy natomiast dostosować nasze uprawy do charakteru gleby. Oto różne sposoby na określenie rodzaju i składu Twojej gleby.

Tekstura gleby

Aby zrozumieć naturę gleby, można wykonać prosty „test budyniowy”.

Test budyniowy:

Weź garść ziemi ze swojego ogrodu i ugniataj ją w dłoni, jeśli jest sucha spryskaj ją wodą.

• Jeśli nie możesz uformować z ziemi rulonu, masz do czynienia z glebą piaszczystą.
• Jeśli możesz uformować rulon, bez możliwości połączenia jego końców, posiadasz glebę mulistą.
• Jeśli rulon jest na tyle elastyczny, że jego końce mogą się zetknąć, to jest to gleba gliniasta.

Kolor gleby

Czasami zwykła obserwacja gleby w ogrodzie może dać cenne informacje o jej charakterze lub stanie:

• Białawy odcień to prawdopodobnie gleba wapienna lub piaszczysta,
• Czarna gleba jest oznaką gleby bagiennej,
• Ciemnobrązowa gleba jest bogata w materię organiczną,
• Niebieskawe, zielone lub szare odcienie wskazują na glebę nasiąkniętą wodą.

Rośliny, które rosną na glebie

Rośliny rosnące na danym terytorium są również dobrym wskaźnikiem charakteru gleby. Niektóre z nich będą rosły tylko na określonych rodzajach gleby. Należy więc obserwować rośliny już występujące na danym obszarze a także badać zachowanie tych, które uprawiasz.

Analiza laboratoryjna

Jeśli chcesz mieć pełną wiedzę na temat składu gleby w Twoim ogrodzie, najlepszym sposobem jest oddanie jej do specjalistycznego laboratorium. Po dokładnej analizie otrzymasz wynik dotyczący:

• Tekstury gleby (proporcji gliny, mułu i piasku)
• Poziomu wapienia
• Składników mineralnych
• Wartości C/N (stosunek węgla do azotu)
• Zawartości materii organicznej
• pH (stopień kwasowości gleby)

Przed oddaniem gleby do laboratorium rozważ zakup zestawu do pobierania próbek dostępnego w sklepach. Z jego pomocą możesz pobrać próbki gleby i wysłać je do laboratorium.

Wskazówka:

Niezależnie od rodzaju gleby, istnieje kilka prostych zabiegów, które pozwolą Ci ją zoptymalizować i poprawić jej żyzność:

• Wysiewanie nawozów zielonych (poplon)
• Regularne dodawanie kompostu
• Ściółkowanie w celu ochrony gleby i zapobiegania jej ubożeniu.